Η πρόληψη της ουσιοεξάρτησης ξεκίνησε στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’80 με την πιλοτική εφαρμογή των πρώτων προγραμμάτων πρόληψης στο πλαίσιο της προαγωγής και αγωγής υγείας από την Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια από το ΕΠΙΨΥ. Παράλληλα, άρχισαν ν’ αναπτύσσονται σε τοπικό επίπεδο πρωτοβουλίες με στόχο την πρόληψη των εξαρτησιογόνων ουσιών (π.χ. στην Πάτρα με την Κίνηση Πρόταση), ενώ το 1995 ξεκίνησε η πρώτη συστηματική προσπάθεια για την πρόληψη σε εθνικό επίπεδο από τον ΟΚΑΝΑ με το σχεδιασμό και την ίδρυση των πρώτων Κέντρων Πρόληψης (μεταξύ των οποίων και το Κέντρο Πρόληψης Ζωγράφου).
Σήμερα, η πρόληψη στη χώρα μας υλοποιείται κυρίως από το Πανελλαδικό δίκτυο των 72 Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, τα οποία έχουν ιδρυθεί στη βάση της συνεργασίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τον ΟΚΑΝΑ και λειτουργούν για περισσότερο από 13 χρόνια. Αποτελούν ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπηρεσιών πρώτης γραμμής με στόχο την ενίσχυση των τοπικών πληθυσμών για την αποτροπή κάθε μορφής εξάρτησης (συμπεριλαμβανομένης της εξάρτησης από νόμιμες ουσίες όπως ο καπνός και το αλκοόλ και από νέες εξαρτητικές συμπεριφορές όπως η χρήση του διαδικτύου και ο τζόγος) και την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας των πολιτών, μέσα από την ενημέρωση και εκπαίδευσή τους.
Μέσα από θεσμικές συνεργασίες με το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και με τη χρηματοδότηση από το Υπουργείο Υγείας και το Υπουργείο Εσωτερικών (μέσω των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων) τα Κέντρα Πρόληψης προσφέρουν με μικρό οικονομικό κόστος πρωτοποριακές υπηρεσίες που έχουν αναγνωρισθεί τόσο πανευρωπαϊκά μέσα από τις ειδικές αναφορές στις ετήσιες εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανίας (EMCDDA) όσο και από τα μέλη των τοπικών κοινωνιών, στις οποίες δραστηριοποιούνται.
Στα Κέντρα Πρόληψης εργάζονται επιστήμονες απ’ όλα τα πεδία των κοινωνικών επιστημών (ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδαγωγοί) και αναπτύσσουν παρεμβάσεις βασισμένες στη φιλοσοφία της αγωγής υγείας. Το πλούσιο και αναγνωρισμένο έργο των Κέντρων Πρόληψης αξιολογείται σε εξαμηνιαία βάση από τον ΟΚΑΝΑ και καταγράφεται πλήρως σε ετήσια βάση από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (ΕΚΤΕΠΝ).
• Ετήσια Έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), Αθήνα 2013.
• Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ).
• Σωματείο Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης της Χρήσης Εξαρτησιογόνων Ουσιών.
